Op zaterdag 26 juli 2014 kwam er een onverwacht einde aan het leven van onze geliefde dirigent en vriend Bert van der Haar. Zijn zweefvliegtuig stortte, kort na de start in de Duitse plaats Northeim, neer. Twee dagen later ontvingen wij van onze secretaris Jan Pieter een email met de volgende oproep, waaraan massaal gehoor werd gegeven:

Lieve mensen van de Eendracht,
[…] Omdat wij als Eendracht getroffen zijn willen we komende vrijdagavond om 20.15 uur bij elkaar komen, met onze dierbaren en ook oud-leden. De familie gaf aan dat zij ook graag bij deze “repetitie” willen zijn. Neem je instrument mee, misschien spelen we een Bach.
Tot vrijdagavond in het dorpshuis in Feerwerd.
Hartelijke groet,
Jan Pieter.

Tijdens deze “ingelaste repetitie” sprak onze voorzitter Klaas Dijkstra de volgende woorden:
“En dan zijn we zomaar op een zeer onverwacht moment als leden van De Eendracht bij elkaar … Om stil te staan bij het feit dat Bert, onze dirigent, onze artistiek leider en wat al niet meer, zeg maar rustig de spil van ons muziekgezelschap ons deze week totaal onverwacht is ontvallen.
We zijn bij elkaar om het verdriet en andere gevoelens die dit bij ons oproept met elkaar te delen. Om elkaar te laten weten dat wij hem om allerlei redenen zullen missen. Een aantal leden heeft laten weten er vanavond niet bij te kunnen zijn: Monique, Sjoerd en Lisette en Herman Groothuis en Betty.
Het zal jullie de afgelopen dagen niet veel anders zijn gegaan dan mij, toen jullie werden gebeld met de mededeling van wat Bert was overkomen. Ongeloof. Verbijstering. Verslagenheid. Tranen zonder woorden … Stom geslagen. Woorden die wellicht klinken als clichés, maar ze zijn in de gegeven omstandigheden, denk ik, wel adequaat. In één van mijn referentiekaders borrelde ook een psalmregel op die de kwetsbaarheid van de mens beschrijft: “De mens … zijn dagen zijn als het gras, hij is als een bloem die bloeit op het veld en verdwijnt zodra de wind hem verzengt …”
Keer op keer bekroop mij de gedachte dat het een nare droom is. Een nachtmerrie … Het is immers onvoorstelbaar en onwezenlijk dat Bert niet meer in vlees en bloed onder ons is.
Op de laatste repetitie-avond, vrijdag 4 juli, met borrel na afloop, waarop de vakantieplannen van verschillenden van ons onderwerp van gesprek waren, vertelde Bert dat hij zou gaan zweefvliegen. En dat hij er zin in had. Ik weet niet precies hoelang het -naast muziek- al zijn passie was, maar hij genoot van het zweefvliegen. Wat hij erin vond verwoordde hij vier dagen voor zijn ongeluk met de tekst die op de kaart staat: ‘Het is zo prachtig / om als een buizerd of een rode wouw / in de lucht te hangen / en op pure zonne energie / steeds hoger te komen, / niet in woorden om te zetten’.
En nu zijn we bij elkaar in de wetenschap dat een tragisch ongeluk een einde gemaakt heeft aan zijn leven. De motor van De Eendracht. Want dat is hij stukje bij beetje geworden. Goedlachs. Enthousiast. Bruisend van energie. Aanstekelijk. Vol levenslust. Creatief … Zoals Herman Groothuis het zijn emailbericht van vanmiddag verwoordt: “Hij was in voor nieuwe dingen en uitdagingen.” Zo probeerde hij ons al enige tijd aan het soleren te krijgen …
Verschillende van ons, met name de wat jongere leden, danken hun vaardigheid en enthousiasme voor muziek mede aan de lessen die ze van Bert hebben gehad.
Bert had een uitstekende antenne voor de muzikale mogelijkheden en kwaliteiten van dit gezelschap. Maar ook voor de daarmee samenhangende behoeften, zoals de muziekkeuze. Die was breed. Van klassiek tot jazz. En nog veel meer. En soms zelfs iets dat Duits aandeed. En ja … -het is er nooit van gekomen- maar zoals hij het idee had om elk optreden te beginnen met ‘Showtime’, zo speelde hij met de gedachte om elk optreden af te sluiten met ‘Always look on the bright side of life’ (Monty Python – Life of Brian).
Hij ademde de sfeer die dit gezelschap -in elk geval zolang ik erbij betrokken ben- kenmerkt. En hij voelde zich daarbij klaarblijkelijk goed thuis. Het tikkeltje nonchalante … waarin niet de prestatie -dat ook wel-, maar met name het plezier om SAMEN muziek te maken voorop staat. En het deerde hem niet dat er wel eens een noot verkeerd wordt gespeeld. Behalve bij Bach. Dat moest toch wel goed klinken.
Bij het 195 jarig jubileum van De Eendracht heb ik aangeroerd dat De Eendracht ook een plek is waar lief en leed met elkaar wordt gedeeld. Voor de één is dat intensiever dan voor de ander. Maar hoe dan ook: het draagt bij tot de onderlinge band. Ook Bert maakte daarvan deel uit. In dat verband kwam bij mij de avond in herinnering waarop hij hier met tranen in de ogen vertelde wat het onderzoek naar de kwaal van Annelies had opgeleverd … En de schrik bij het ongeluk dat Maartje overkwam … Maar ook straalde het van hem af dat hij en Jannie het samen goed hadden …
Zo hebben we allemaal een eigen band met Bert en heeft een ieder van ons zo zijn of haar eigen gedachten en gevoelens bij zijn overlijden. 
Voor De Eendracht bleek Bert de juiste man op de juiste plaats op het juiste moment. Vanaf het moment dat hij met pensioen ging werd hij stilletjes -maar ik vermoed ook wel willens en wetens- nog meer de spil. Hij was bezig met de digitalisering van het archief. En hij nam op zich om trekker te zijn van de commissie die het 200-jarig jubileum voorbereidt … Want natuurlijk had hij al de nodige ideeën over hoe daaraan vorm gegeven zou kunnen worden …
Begin juni waren we -met aanhang- op Borkum. Het is het laatste optreden van De Eendracht onder leiding van Bert geweest. Er circuleren foto’s en muziekbestandjes op het internet. Waar het kon en waar het nodig was speelde hij mee. Ook daarin kwam tot uitdrukking dat hij meer dan alleen als dirigent deel uitmaakte van De Eendracht.
Ruim twintig jaar heeft dit muziekgezelschap mogen profiteren van de inzet van Bert. In 2001 vierde De Eendracht het 185-jarig bestaan. In die tijd was ik penningmeester. Toen het over de aanschaf van nieuwe muziek ging noemde Bert dat de repertoirecommissie was gestuit op een boek met koraal-bewerkingen van Bach. Maar, zo zei hij er meteen bij, het was wel prijzig … Het zou ver boven het beschikbare budget uitgaan. Toch zou hij het om een aantal redenen graag aanschaffen. Om te beginnen natuurlijk vanwege het genie van Johan Sebastian. Maar, tegelijkertijd, en niet onbelangrijk, het zou de muzikaliteit van het orkest ten goede komen, zo was zijn inschatting en verwachting.
Sindsdien begint de repetitie van De Eendracht -een uitzondering daargelaten- steevast met één of twee koralen van Bach. In zijn partituur hield Bert bij welk koraal we op welke datum voor het eerst hebben gespeeld.
Op een gegeven moment is daar de gewoonte bij gekomen om het koraal dat we op die bewuste vrijdagavond speelden te verbinden met de sterfdatum van een inspirerend persoon die in de week voorafgaande aan de repetitie was overleden. Muzikale helden. Maar ook mensen die in het algemeen deze wereld iets hebben nagelaten, zoals Nelson Mandela. In zijn partituur hield Bert ook bij welk koraal wij aan wie hebben gewijd.
De Eendracht zal geen koraal meer spelen en kunnen spelen zonder daarbij Bert in gedachten te hebben. Er is van de week een emailbericht uitgegaan met een aantal nummers van koralen die we vanavond als eerbetoon aan Bert zouden kunnen spelen. Ik herinner me dat het eerste koraal dat Bert destijds heeft gekozen om te spelen no. 10 was. Het is Bachs bewerking van de melodie van psalm 130. En hoewel die niet bij de nummers in het emailbericht stond, wil ik daar vanavond graag mee beginnen.”

Van Bach werd niet alleen ‘nr. 10’ gespeeld, maar ook 66, 80 en 142. Tussen het spelen van nummer 66 en 80 las Klaas de tekst van de kaart die zustervereniging De Bazuin uit Ezinge ons stuurde om haar medeleven te betuigen:
Namens (ere-)leden en dirigent van De Bazuin Ezinge, heel veel sterkte toegewenst met het verlies van jullie muziekvriend Bert van der Haar. Een groot gemis en intens verdrietig. We zijn in gedachten bij jullie. Een hartelijke groet, CMBE.

Klaas herinnerde er verder aan dat in de 20 jaar dat Bert leiding heeft gegeven aan onze vereniging, De Eendracht als oudste fanfare van Nederland een aantal jubilea heeft gevierd, en dat we voor de viering van het 185, 190 en 195-jarig bestaan, mede op initiatief van Bert, compositie-opdrachten hebben kunnen uitbesteden. Ter gelegenheid van het 190-jarig bestaan componeerde Harrie van Lier, componist te Oldehove, voor De Eendracht een stuk waaraan hij de naam ‘Middagsuite’ gaf. Naar zijn zeggen, omdat de omgeving hem de inspiratie voor het stuk bracht. Het bestaat uit 3 delen. Daarvan speelde De Eendracht, na de Bachnummers, het eerste deel, getiteld ‘Ouverture’.

Ten slotte hebben we op verzoek van Maartje de door Bert voor De Eendracht bewerkte ‘Rumba Tziganeasca’ gespeeld. Een stuk dat via het Nederlands Blazers Ensemble (NBE) in het repertoire van De Eendracht terecht is gekomen. De uitvoering van het NBE (en in mindere mate De Eendracht) is in zeer hoge mate geïnspireerd door het Roemeense gezelschap Ciocarlia. Toen Ciocarlia eens in Groningen was, heeft De Eendracht in de catacomben van De Oosterpoort, verspreid over een aantal kleedkamers en de gang, dit stuk samen met Ciocarlia gespeeld, voorafgaande aan hun concert.

***
Een aantal mensen kon wegens verblijf in het buitenland niet aanwezig zijn bij de “ingelaste repetitie”. Vlak voor het begin ervan liet Herman Meurs weten dat hij van Sjoerd en Lisette een sms had gekregen met de mededeling dat zij in een kerkje ergens in Zuid-Engeland een kaars voor Bert hadden aangestoken.
Ook Herman Groothuis liet weten niet op tijd in Nederland terug te kunnen zijn voor de repetitie. Hij stuurde ons de volgende email, waarvan de tekst door Klaas werd voorgelezen:

Lieve Jannie en Maartje, vrienden van de Eendracht,
Via Geny hoorden wij met ontsteltenis het vreselijke bericht van het plotselinge overlijden van ‘onze’ Bert. Betty en ik kunnen het nog steeds niet bevatten. Vooral voor Jannie en Maartje, zijn familie en nabije vrienden waarbij een aantal al recent van twee Feerwerders afscheid hebben moeten nemen, daar zijn geen woorden voor.
We kunnen helaas vanavond niet bij de herdenkingsrepetitie zijn. We hebben een eerdere boot terug van Corsica kunnen regelen en hopen wel maandag aanwezig te zijn in Feerwerd.
Vannacht werd ik wakker en dacht, het moet een vergissing zijn, maar langzaam dringt het besef door dat we Bert nooit meer voor het orkest zullen zien staan. 
Bert was voor mij een bijzondere dirigent en een bijzonder mens. Hij was in staat om dat stelletje eigenheimers als we zijn vooral plezier te laten beleven aan de muziek en toch, voorzover mogelijk, ook nog enige kwaliteit uit ons te halen. En altijd in voor nieuwe dingen en uitdagingen. Dat vorig jaar Jur ineens meedeed aan het donateursconcert was een idee van Bert. Hij was in dat opzicht zo anders als alle andere dirigenten die ik ken. Als er iemand te laat kwam, en ik was dat altijd, dan kreeg je niet op je donder maar kreeg je te horen ‘blij dat je er bent’. Hij wist dat ik niet altijd zin en tijd had om te komen en ik heb vaak een sms-je gekregen dat ik niet hoefde te komen op en repetitie. Een dirigent met zoveel inlevingsvermogen en begrip is volgens mij echt bijzonder. Ik heb hem ook nog nooit boos gezien op een van ons wanneer iemand alweer een foute noot speelde. Hij hield zich niet in, hij ergerde zich echt niet, (dat zou ook geen doen zijn bij de Eendracht), hij was gewoon zo en had altijd begrip voor onze minpuntjes. Ikzelf speelde eigenlijk nooit precies wat er stond en hij vond dat prachtig. Soms tijdens een nummer zag ik dan ineens een grijns op zijn gezicht en keek ie me even aan of gaf hij effe een knipoog. 
Ook als ik het met hem had over muziek, we hadden een aantal gezamenlijke kennissen van het conservatorium, dan viel me op dat hij ook daar primair naar de persoon keek en dan pas naar zijn of haar muziekkwaliteiten. Bert was een echte muzikant die heel veel soorten muziek interessant vond. En daar hebben we als Eendracht erg veel profijt van gehad. 
We hebben een kaars aangestoken in een prachtig klein kerkje in Bonefacio, in gedachten zijn we vanavond bij jullie.
Betty en Herman.

We zijn Bert dankbaar voor alles wat hij voor en met ons heeft gedaan.